Veel enkelvoudige fietsongevallen gebeuren doordat een fietser van het fiets- of fiets/bromfietspad af raakt. Een afgeschuinde rand langs het fiets- of fiets/bromfietspad kan helpen om dat te voorkomen. Als de rand van een fiets- of fiets/bromfietspad direct overgaat in de berm, moet de berm voldoende veilig zijn ingericht.
Deze factsheet hoort bij de risico-indicator Veilige wegen
1. Vergevingsgezinde rand
Voor de verkeersveiligheid is het belangrijk dat fietsers, brom-/snorfietsers en scooters [1] niet zomaar van het fiets- of fiets/bromfietspad het trottoir op rijden. Een trottoirband kan dat voorkomen. Er zijn drie soorten trottoirbanden:
- rechte trottoirbanden
- afgeschuinde randen
- afgevlakte randen
Figuur 1 Verschillende soorten opsluitbanden (bron: ASVV 2021 par. 17.3.8)
Kies voor een afgeschuinde rand
Een rechte rand tussen fiets- of fiets/bromfietspad en trottoir scheidt fietser en voetgangers het meest effectief [2]. Maar we weten ook dat een rechte rand leidt tot meer fietsongevallen [3]. Een afgeschuinde rand is veiliger voor de fietser dan een rechte trottoirband en scheidt toch voldoende fietsers en voetgangers. Hoewel hier geen onderzoek naar gedaan is, laat de praktijk zien dat als de fietser van het fiets- of fiets/bromfietspad af raakt, de afgeschuinde rand zorgt dat hij er niet tegenaan botst en valt. Kies dus altijd voor een afgeschuinde, goed gemarkeerde rand.
2. Vergevingsgezinde berm
Onderzoek naar fietsongevallen laten veel bermongevallen zien[4]. Hoewel er geen onderzoek naar oplossingen is gedaan, ligt het daarom voor de hand om de berm langs een fiets- of fiets/bromfietspad voldoende breed, obstakelvrij en berijdbaar te maken. Dat voorkomt dat (brom)fietsers in de berm tegen een obstakel botsen en vallen. De berm moet goed aansluiten op de verharding, zonder hoogteverschil en de ondergrond moet voldoende stevig zijn. Zo kunnen fietsers die uit koers raken zichzelf makkelijker corrigeren.
Visuele geleiding
Het risico op enkelvoudige ongevallen kan ook worden verkleind door een goede visuele geleiding. Onderzoek naar mensen met een visuele beperking laat dat zien, hoewel er geen cijfers over ongevalsonderzoek beschikbaar zijn [5]. Voorbeelden zijn kantmarkering (zowel bij fiets- of fiets/bromfietspad met als zonder trottoirband of -rand) of een rij witte klinkers om de (afgeschuinde) rand beter te laten opvallen. Enkelvoudige bermongevallen komen vooral voor buiten de bebouwde kom. Daarom zijn kantstrepen noodzakelijk op utilitaire fiets- of fiets/bromfietspad [6].
Verantwoording
De hier beschreven maatregelen en effecten zijn gebaseerd op Nederlands onderzoek en sluiten dus aan bij de Nederlandse situatie. Een kanttekening is dat bij die onderzoeken factoren zoals weersomstandigheden en specifieke lokale situaties veelal buiten beschouwing zijn gebleven.
Toepasselijke CROW richtlijnen
Bronnen
[1] Kennisnetwerk SPV (2020).
Wanneer zijn wegen en fietspaden ‘voldoende veilig’? Op weg naar een definitie voor bruikbare risico-indicatoren.Kennisnetwerk SPV, Utrecht.
[2] Janssen B. (2016
). Traffic Safety of Kerbs; How do different types of kerbs, varying in slope, relate to the behaviour of bicyclists and pedestrians?Master thesis TU Delft. TU Delft, Delft.
[3] Schepers, P.
A safer road environment for cyclists. Proefschrift Technische Universiteit Delft. TUD, Delft.
[4] Schepers, P.
A safer road environment for cyclists. Proefschrift Technische Universiteit Delft. TUD, Delft.
[5] Schepers, P.
A safer road environment for cyclists. Proefschrift Technische Universiteit Delft. TUD, Delft.
[6] CROW-Fietsberaad (2011).
Grip op enkelvoudige ongevallen; Fietsberaadpublicatie 19a. Fietsberaad, Utrecht.